corona virus: 2019 చివరిలో చైనాలోని వుహాన్లో మొదలైన కోవిడ్-19 మహమ్మారి ప్రపంచాన్ని అతలాకుతలం చేసింది. SARS-CoV-2 వైరస్లో వచ్చిన మార్పులతో ‘పాత కోవిడ్-19’, డెల్టా, ఒమిక్రాన్ వంటి వేరియంట్లతో వస్తున్న ‘కొత్త కోవిడ్-19’ మధ్య ఏమైనా తేడాలు ఉన్నాయా..? అనే సందేహాలు వస్తున్నాయి. ఈ వైరస్ స్వభావం ఎలా ఉండనుంది, వ్యాప్తి, లక్షణాలు, చికిత్సలు వంటి వాటిలో తేడాలు ఉన్నాయా అనేది తెలుసుకుందాం..
వైరస్ స్వభావం
పాత కోవిడ్-19 (2019–2020): వుహాన్లో మొదలైన మూల SARS-CoV-2 వైరస్ను ‘వైల్డ్-టైప్’ అంటారు. ఇది మన శరీరంలోని ACE2 రిసెప్టర్లకు అతుక్కునే స్పైక్ ప్రోటీన్ను కలిగి ఉంది. కానీ దీని సామర్థ్యం తక్కువగా ఉండేది. ఒక వ్యక్తి నుండి సగటున 2–3 మందికి వ్యాపించే సామర్థ్యం (R0: 2–3) ఉండేది. అంటే, వైరస్ వ్యాప్తి వేగం నిదానంగా ఉండేది.
కొత్త కోవిడ్-19
డెల్టా, ఒమిక్రాన్ వంటి వేరియంట్లు చాలా వేగంగా వ్యాప్తి చెందాయి. డెల్టా (R0: 5–7) స్పైక్ ప్రోటీన్లో L452R, T478K వంటి మ్యూటేషన్లతో మరింత సమర్థవంతంగా శరీరంలోకి చొచ్చుకుపోయింది. ఒమిక్రాన్ (R0: 8–12) 30 కంటే ఎక్కువ మ్యూటేషన్లతో రోగనిరోధక శక్తిని తప్పించే సామర్థ్యం పొందింది. 2025లో KP.2, KP.3 వంటి ఒమిక్రాన్ ఉప-వేరియంట్లు వ్యాప్తిలో ఉన్నాయి.
వ్యాప్తి
పాత కోవిడ్-19: ఈ వైరస్ శ్వాసకోశ డ్రాప్లెట్ల ద్వారా వ్యాపించేది. ఏరోసోల్ (గాలిలో తేలియాడే కణాలు) వ్యాప్తి గురించి తొలి రోజుల్లో పెద్దగా తెలియదు. సూపర్స్ప్రెడర్ ఈవెంట్లు (ఒక వ్యక్తి చాలామందికి వ్యాపింపజేయడం) ఉన్నప్పటికీ, వ్యాప్తి వేగం తక్కువగా ఉండేది.
కొత్త కోవిడ్-19: ఒమిక్రాన్ వంటి వేరియంట్లు గాలిలో తేలియాడే కణాల ద్వారా సులభంగా వ్యాపిస్తాయి, ముఖ్యంగా గాలి ఆడని ప్రదేశాల్లో. లక్షణాలు కనిపించకముందే లేదా లక్షణాలు లేకుండానే వైరస్ వ్యాప్తి చెందడం ఒమిక్రాన్తో సాధారణమైంది. దీనివల్ల వైరస్ను నియంత్రించడం సవాలుగా మారింది.
లక్షణాలు
పాత కోవిడ్-19: జ్వరం, పొడి దగ్గు, అలసట, రుచి లేదా వాసన కోల్పోవడం, శ్వాస ఆడకపోవడం సాధారణ లక్షణాలు. వృద్ధులు, దీర్ఘకాల వ్యాధులున్నవారిలో తీవ్రమైన న్యూమోనియా, శ్వాసకోశ సమస్యలు వచ్చాయి. 15–20% కేసులకు ఆసుపత్రి చికిత్స అవసరమైంది. మరణ రేటు 1–3%గా ఉండేది.
కొత్త కోవిడ-19: డెల్టా వేరియంట్ తీవ్రమైన లక్షణాలను కలిగించగా, ఒమిక్రాన్ వ్యాక్సినేట్ చేయబడినవారిలో తేలికపాటి లక్షణాలు (గొంతు నొప్పి, ముక్కు రద్దీ) చూపింది. రుచి, వాసన కోల్పోవడం తగ్గింది. వ్యాక్సినేషన్ వల్ల ఆసుపత్రి, మరణ రేట్లు తగ్గాయి, కానీ బ్రేక్త్రూ ఇన్ఫెక్షన్లు (వ్యాక్సిన్ తీసుకున్నవారిలో ఇన్ఫెక్షన్) పెరిగాయి. లాంగ్ కోవిడ్ (దీర్ఘకాల అలసట, మెదడు పొగమంచు) అన్ని వేరియంట్లలో సమస్యగానే ఉంది.
వ్యాక్సిన్లు, రోగనిరోధక శక్తి
పాత కోవిడ్-19: 2020లో వ్యాక్సిన్లు లేవు. లాక్డౌన్లు, మాస్క్లు, సామాజిక దూరం మీదే ఆధారపడ్డారు. సహజ రోగనిరోధక శక్తి కొంత రక్షణ ఇచ్చినప్పటికీ, అది తాత్కాలికమే.
కొత్త కోవిడ-19: ఫైజర్, మోడర్నా వంటి వ్యాక్సిన్లు మూల జాతి, డెల్టాపై 80–95% సమర్థవంతంగా పనిచేశాయి. ఒమిక్రాన్తో ఇన్ఫెక్షన్ నిరోధించే సామర్థ్యం 30–50%కి తగ్గినప్పటికీ, బూస్టర్ డోసులు తీవ్ర లక్షణాలను 70–90% నిరోధించాయి. ఒమిక్రాన్కు ప్రత్యేకంగా రూపొందిన బైవాలెంట్ వ్యాక్సిన్లు మెరుగైన రక్షణ ఇస్తున్నాయి.
సామాజిక, ఆరోగ్య ప్రభావం
పాత కోవిడ్-19: 2020లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా లాక్డౌన్లు, ఆర్థిక సంక్షోభం వచ్చాయి. పరీక్షలు, కాంటాక్ట్ ట్రేసింగ్ సౌకర్యాలు పరిమితంగా ఉండేవి.
కొత్త కోవిడ-19: వ్యాక్సినేషన్ రేట్లు పెరగడం, వేరియంట్లు తక్కువ తీవ్రత కలిగి ఉండటంతో ప్రపంచం ‘వైరస్తో జీవించడం’ వైపు మళ్లింది. రాపిడ్ యాంటిజెన్ పరీక్షలు సులభంగా అందుబాటులోకి వచ్చాయి. ఆంక్షలు సడలించినప్పటికీ, వృద్ధులు, దీర్ఘకాల వ్యాధులున్నవారిని రక్షించడంపై దృష్టి కొనసాగుతోంది.
ప్రస్తుత పరిస్థితి (మే 2025)
ప్రస్తుతం KP.2, KP.3 వంటి ఒమిక్రాన్ ఉప-వేరియంట్లు వేగంగా వ్యాప్తి చెందుతున్నాయి. ఇవి వ్యాక్సినేట్ చేయబడినవారిలో తేలికపాటి లక్షణాలను కలిగిస్తున్నాయి. బూస్టర్ డోసులు, ముఖ్యంగా హాని పొంచి ఉన్నవారికి, సిఫార్సు చేయబడుతున్నాయి. లాంగ్ కోవిడ్పై పరిశోధనలు ఇంకా కొనసాగుతున్నాయి.
కోవిడ్-19 వైరస్ మారుతున్నప్పటికీ, వ్యాక్సిన్లు, మెరుగైన చికిత్సలు, జాగ్రత్తలతో మనం దీన్ని సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొంటున్నాం. మాస్క్లు, శానిటైజేషన్, బూస్టర్ డోసులతో జాగ్రత్తగా ఉండడం ఇప్పటికీ కీలకం.