Hyderabad: హైదరాబాద్ నగర హృదయంలో, ఎర్రగడ్డ కొండపై నిలిచిన ఎర్రమంజిల్ ప్యాలెస్, చరిత్ర సౌందర్యానికి చిహ్నంగా నిలుస్తుంది. 1870లో నవాబ్ సఫ్దర్ జంగ్ ముషీర్-ఉద్-దౌలా ఫఖ్రుల్ ముల్క్ నిర్మించిన ఈ భవంతి, ఇండో-యూరోపియన్ బరోక్ శైలిలో అద్భుత నిర్మాణం. దీని చారిత్రక విశిష్టత, ప్రత్యేక డిజైన్, నగర విస్తరణలో కీలక పాత్ర దీన్ని హైదరాబాద్ గత వైభవంలో భాగంగా చేసింది. ఈ ప్యాలెస్ కథ, నిజాంల కాలం సంస్కృతి, నిర్మాణ కళాత్మకతను ప్రతిబింబిస్తుంది.
నిజాంల కాలంలో జననం
ఎర్రమంజిల్ నిర్మాణం నిజాంల హయాంలో, హైదరాబాద్ పర్సో-అరబిక్ సంస్కృతి కేంద్రంగా ఉన్నప్పుడు జరిగింది. ‘ఇరమ్’ అనే పర్షియన్ పదం ‘స్వర్గం’ అని, ‘ఎర్రం’ అనే తెలుగు పదం ‘ఎరుపు’ అని అర్థం. ఎర్రగడ్డ కొండ ఎరుపు రంగులో ఉండటం వల్ల ఈ పేరు వచ్చింది. నవాబ్ ఫఖ్రుల్ ముల్క్ ఈ పేరును తెలుగు, పర్షియన్ సంస్కృతుల సమ్మేళనంగా ఎంచుకున్నారు. హుస్సేన్ సాగర్ సరస్సు పక్కన నిర్మితమైన ఈ ప్యాలెస్, బెల్లా విస్టా, షా మంజిల్ వంటి భవనాలకు మార్గదర్శకంగా నిలిచింది. నగరాన్ని పాత గోడల సరిహద్దుల బయటకు విస్తరించడంలో ఇది సహాయపడింది.
హైదరాబాదీ కథనాల ప్రకారం, ఈ ప్యాలెస్ ఒక స్నేహపూర్వక సవాల్ ఫలితంగా నిర్మితమైంది. నవాబ్ ఫఖ్రుల్ ముల్క్, ఫలక్నుమా ప్యాలెస్ నిర్మాత సర్ వికార్ ఉల్ ఉమ్రాతో ఎత్తైన భవనం నిర్మించే పందెం కాసారు. ఫలితంగా, ఎర్రమంజిల్ ప్రధాన రహదారి నుంచి 36 అడుగుల ఎత్తులో నిలిచి, నవాబ్ ఆశయాలను సాకారం చేసింది.
నిర్మాణ కళాత్మకత
ఎర్రమంజిల్ ఇండో-పర్షియన్, సరసెనిక్, యూరోపియన్ శైలుల సమ్మేళనం. 113,793 చదరపు అడుగుల విస్తీర్ణంలో, రెండు అంతస్తుల్లో 150కి పైగా గదులు ఉన్నాయి. లూయిస్ XVI ఫర్నిచర్, స్టక్కో అలంకరణలు, గొప్ప విందు సభలు దీని వైభవాన్ని చాటాయి. పోలో మైదానం, తొమ్మిది రంధ్రాల గోల్ఫ్ కోర్సు, పాడి ఫామ్, గుర్రాల శాలలు నవాబుల విలాసవంత జీవనాన్ని తెలియజేస్తాయి. నవాబ్ ఫఖ్రుల్ ముల్క్ స్వయంగా ఇసుకలో డిజైన్లు గీసి, నిర్మాణ శైలిని రూపొందించారు. ఈ సమ్మేళనం దక్కన్ నిర్మాణ శైలిలో ఎర్రమంజిల్ను ప్రత్యేకంగా నిలిపింది.
చారిత్రక పాత్ర
నిజాంల కాలంలో ఎర్రమంజిల్ సాంస్కృతిక, సామాజిక కేంద్రంగా విలసిల్లింది. రాజ విందులు, గొప్ప కార్యక్రమాలు ఇక్కడ జరిగేవి. పంజాగుట్ట-ఖైరతాబాద్ ప్రాంతంలో నిర్మితమైన తొలి పెద్ద భవనంగా, ఇది నగర విస్తరణకు దోహదపడింది. పర్షియన్, తెలుగు పేర్ల సమ్మేళనం నగర సాంస్కృతిక వైవిధ్యాన్ని చూపిస్తుంది. 1955లో భారత ప్రభుత్వం స్వాధీనం చేసుకున్న తర్వాత, ఇది రికార్డుల గిడ్డంగిగా, ఆపై రోడ్లు, భవనాలు, సేద్య విభాగాల కార్యాలయంగా మారింది.
అంతరాయంలో వారసత్వం
ఈ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఎర్రమంజిల్ శిథిలమైంది. 2017లో, తెలంగాణ ప్రభుత్వం దీన్ని కూల్చి శాసనసభ భవనం నిర్మించాలని ప్రతిపాదించింది. హైదరాబాద్ హెరిటేజ్ ట్రస్ట్, ఇంటాచ్ హైదరాబాద్ నిరసనలతో, 2019లో తెలంగాణ హైకోర్టు 1891 జనరల్ క్లాజెస్ చట్టం ఆధారంగా కూల్చడం చట్టవిరుద్ధమని తీర్పు ఇచ్చింది. ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా దీన్ని B2 వారసత్వ నిర్మాణంగా గుర్తించింది.
నిర్లక్ష్యం చేస్తున్నారా?
ఎర్రమంజిల్ ప్రస్తుతం నిర్లక్ష్యంలో ఉంది. దాని గత వైభవం మసకబారింది. ఎర్రమంజిల్ మెట్రో స్టేషన్ దీని పేరును గుర్తుచేస్తున్నప్పటికీ, పర్యాటకులకు ఇది మూసివేయబడింది. హెరిటేజ్ వాకింగ్, సినిమా షూటింగ్లు కొంత దృష్టిని తెస్తున్నాయి. దీన్ని సాంస్కృతిక కేంద్రంగా లేదా మ్యూజియంగా మార్చాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.